De niet medicamenteuze behandeling van hartfalen bestaat naast medicatie ook uit een gezonde levensstijl. Dit houdt in dat de patiënt gezond moet eten, voldoende moet bewegen, een gezond lichaamsgewicht dient te hebben of bereiken, moet stoppen met roken en ervaren stress dient te reduceren. Voor medicamenteuze en niet medicamenteuze adviezen over cardiovasculaire risicomanagement wordt verwezen naar het onderdeelCVRMvan het formularium.
Algemene adviezen
Gezonde voeding
Alcoholgebruik beperken tot 1-2 glazen per dag.
Gewichtsreductie bij overgewicht.
Voldoende lichaamsbeweging, dagelijks ½ - 1 uur.
Specifieke adviezen die bij patiënten met hartfalen dienen te worden gegeven zijn:
Zoutbeperking tot maximaal 3 gram per dag.
NSAID’s vermijden.
Drop en zoethout gebruik beperken.
Vochtbeperking: 1,5 L per dag op indicatie
Medicamenteuze adviezen
Hartfalen met gereduceerde ejectiefractie.
Stap 1 Diuretica (Furosemide of Bumetanide), ACE-remmers (Lisinopril of Perindopril),
β-blokker (Metoprolol) en een mineraal corticosteroïd receptor antagonist (Spironolacton).
Optimaliseer de doseringen geleidelijk tot het gewenste effect bereikt is.
Wanneer een ACE-remmer niet wordt verdragen kan een ARB worden toegediend.
Wanneer piekdiurese ongewenst is kan het lis-diureticum gewisseld worden met een thiazide diureticum.
Bij blijvende symptomen en een verminderde ejectiefractie, <35%, kan afhankelijk van patiëntkarakteristieken de volgende stappen worden overwogen:
Stap 2a ACE-remmer / ARB verwisselen met Sacubitril +Valsartan (Entresto®) ( alleen via de hartfalen poli )
wanneer patiënten voldoen aan het volgende profiel (zie onderdeel bij geneesmiddelen).
Stap 2b Sinusritme ≥70 slagen per minuut onder β-blokker, dan overweeg toevoegenIvabradine.
Bij resistentie
Stap 3 Digoxine (niet-negroïde ras).
Screening voor ijzerdeficiëntie:
Bij aangetoonde ijzer deficiëntie en anemie, IV-ijzer toedienen.
1000 mg bij een normale nierfunctie
500mg bij een MDRD <35 ml/min/1.73 m2.
Geneesmiddelen
Furosemide
Dosering
20-40 mg 1 dd., verhogen tot verbetering vochtretentie ; onderhoud 60 mg MGA 1 dd.
Bijwerkingen
Elektrolytstoornissen, dehydratie, hypovolemie, stijging creatinine- en triglyceridenconcentratie.
Let op
Bij een CrCL van 10-30 ml/min standaard startdosering zo nodig verhogen op geleide van effect.
Bumetanide
Dosering
0,5 – 1 mg 1dd. verhogen tot verbetering vochtretentie.
Bij een CrCL van 10-30 ml/min standaard startdosering zo nodig verhogen op geleide van effect tot maximaal 10 mg.
Hydrochloorthiazide
Dosering
12,5 – 25 mg 1dd. onderhoud 25- 50 mg 1dd.
Bijwerkingen
Hypokaliëmie, hyponatriëmie, stijging van de lipiden waarden, hyperurikemie.
Let op
Bij verminderde nierfunctie(30-60 ml/min) monitor bij start of doseringsverhoging na 2-4 weken serum creatinine en kaliumspiegels. Gecontra-indiceerd bij een creatinine klaring <30 ml/min.
Lisinopril
Dosering
Start 2,5 mg 1dd, in dien nodig langzaam ophogen tot maximaal 10 mg 1 dd.
Patiënt dient aan volgende profiel te voldoen voordat gestart mag worden met het geneesmiddel:
• GFR >29 ml/min.
• Patiënt dient een ACE-remmer te verdragen.
• Een linker ventrikel ejectiefractie van < 36%.
• BNP: > 150 pg/ml of NTpro-BNP: >600 pg/ml , als opname voor hartfalen in de voorafgaande 12 maanden heeft plaats gevonden: BNP >100 pg/ml of NTpro-BNP > 400.
Ivabradine
Dosering
5 mg 2 dd.
Bijwerkingen
Verhoogde helderheid is beperkt deel van het gezichtsveld, hypertensie, bradycardie.
Let op
Niet bij patiënten met een hartslagfrequent <70 slagen / min in rust, dient een ZN-formulier voor ingevuld te worden.
Digoxine
Dosering
0.0625 – 0,25 mg 1dd., afhankelijk van nierfunctie